Maria Blotko-Kiszka
Maria Blotko-Kiszka – ur. 1934 w Chełmie Śląskim – polska malarka.
W latach 1953-1959 studiowała na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (m. in. u prof. Tadeusza Łakomskiego na Wydziale Malarstwa). Dyplom zrobiła na Wydziale Tkaniny Artystycznej w pracowni prof. Franciszka Walczowskiego. Uprawia tkaninę artystyczną i malarstwo olejne. Obie dziedziny podążają jednak innymi torami. Malarstwo cechuje realizm, tkaninę – abstrakcja. Od 1991 r. należy do działającej na Śląsku Grupy „Przekaz” skupiającej artystki związane z tkaniną. Uczestniczka wielu plenerów twórczych (do ulubionych zalicza Międzynarodowe Plenery Tkackie „Art Stilon” w Lubniewicach).
Na twórczość artystki duży wpływ wywiera tworzywo, którym dysponuje. Nauka w Liceum Technik Plastycznych w Katowicach ukierunkowała jej umiejętności manualne w zakresie metaloplastyki. Po czterech latach studiowania malarstwa jako specjalizację wybrała tkaninę artystyczną. Na decyzji tej zaważyło między innymi to, że kiedyś bardzo chciała być… krawcową. Po dyplomie cały czas była projektantką. Najpierw w zakładzie lniarskim, później w PSPS „Chełmek”.
Tworzywem dla powstających prac były odpady poprodukcyjne. Forma i tonacja kolorystyczna prac wynikają z przemyśleń i podświadomych impulsów powstałych w zetknięciu z konkretnym tworzywem. Początkowo w twórczości Marii Blotko-Kiszki dominował tradycyjny wełniany gobelin. W latach siedemdziesiątych poznała walory nowego surowca – skóry. Najpierw na osnowie lnianej przeplatała pocięte na pasemka kawałki skóry. Później stosowała technikę wiązania skóry na osnowie, następnie zaczęła łączyć skórę z innymi materiałami (drewno, sizal, metal). Mozolnie, niejednokrotnie miesiącami powstawały dzieła abstrakcyjne, bazujące na naturze, kompozycje dające nowe, trójwymiarowe efekty. („Dzik”, „Odyniec”, „Węzeł”, „Buńczuk”). Jak pisał ks. dr Henryk Pyka: „Są to formy abstrakcyjne, oderwane od dosłowności, mocno związane z naturą tworzywa, które uzasadnia tytuł nadany obiektowi, przez co nie wymaga on dodatkowych objaśnień. Maria Blotko-Kiszka traktując tworzywo jako środek wyrazu artystycznego łączy skórę z metalem, włóknem”. W kolejnych latach artystka bardziej zróżnicowała formę swoich prac. Zwróciła się ku formom wręcz rzeźbiarskim.
Jej trójwymiarowe plastyczne kompozycje z ciętych pasemek skóry są przeciwieństwem płaskiej tkaniny i malarstwa. W swoistej przemianie od wielkości (swoich prac) do szybkości (ich wykonania) Maria Blotko-Kiszka w kilka lat później powróciła do tworzenia klasycznych, niewielkich wymiarowo i perfekcyjnie wykonanych gobelinów wełnianych. Kolejnym etapem poszukiwania wyrazu wypowiedzi artystycznej było tworzenie nowego rodzaju prac. Powstały syntetyczne kompozycje
z płaszczyzn białego bawełnianego płótna, wielokrotnie pikowane i przeszywane we wzory, malowane w kolorach czarnym i czerwonym. Ich dynamizm, układ linii i kolorystyka nawiązywała do sztuki op-artu, mocno oddziałującej na wrażenia. Były to reliefy o dużej sile wyobraźni i wyrazu. Dzieła te (m.in. „Anakonda”, „Dziobak”, „Kondor”, „Odlot”, „Krzyk”) były próbą odnalezienia nowej techniki i nowego wyrazu artystycznego, uciekały jednak w abstrakcję, odbiegały od tak bliskich autorce konotacji z tworami natury. Artystka powróciła zatem do swoich pierwotnych fascynacji. Zaczęła tworzyć prace zbliżone w swym wyrazie do powstałych wcześniej totemów, buńczuków. Zaczęła szerzej wykorzystywać nowocześniejsze i łatwiej dostępne tekstylia, welury, atłasy. Z różnych kawałków materiałów zaczęła zszywać i pikować tkaniny-płaskorzeźby. Bardziej zdecydowanie operować kolorem. Silniej zaznaczać fakturę użytych materiałów. Z odpadów tkanin stylonowych powstała seria wyszytych (wypchanych przestrzennych kompozycji (np. „Orfeusz”, „Impet”, „Kontrapunkt”, „Bioformy”). Najnowsze prace nawiązują do tamtej techniki, lecz używany materiał jest bardziej jednorodny a kolory (srebrno metaliczny, czerwony, czarny) nawiązują do stylu techno.
Swoje prace prezentowała na ponad 30 wystawach indywidualnych oraz zbiorowych w kraju i zagranicą:
- „Przekaz. Sztuka włókna na Śląsku” – Galeria Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach 2004 r. (wystawa towarzysząca 11 Międzynarodowemu Triennale Tkaniny Łódź’04),
- Galeria Szyb Wilson w Katowicach 2007 r.;
- „Kunst Stoffe” – Oberschlesisches Landesmuseum Ratingen 2008 r.
Maria Blotko-Kiszka – ważniejsze nagrody:
- 1972 – Warszawa. Konkurs z okazji zbliżającego się Roku Kopernikańskiego.
- 1975 – Opole. „Współczesna tkanina artystyczna”, nagroda i dwa wyróżnienia 1978,
- 1978 – Katowice. Nagroda Zarządu Okręgu ZPAP.
- 1982 – Katowice. Nagroda regulaminowa na Wystawie Okręgu ZPAP Katowice.
- 1986 – Katowice. Nagroda w konkursie „Najlepsze Dzieło Roku” .
- 1989 – Katowice. III nagroda w „Biennale Sztuki Użytkowej”.
- 1995 – Gorzów. Nagroda na wystawie poplenerowej „Art. Stilon”
- 2005 – Gdańsk. Nagroda III Biennale Malarstwa i Tkaniny Unikatowej
- 2005 – Krosno. Nagroda Fundacji Akapi IV Międzynarodowego Biennale Artystycznej Tkaniny Lnianej „Z Krosna do krosna”
- 2008 – Bieruń. Clemens Pro Arte Ad’2007 – Nagroda Starosty Bieruńsko-Lędzińskiego za Osiągnięcia w Twórczości Artystycznej Stypendia Ministra Kultury i Sztuki (1969,1987,2005)