Jerzy Kossak
Jerzy Maciej Stefan Kossak herbu Kos – ur. 11 września 1886 na Kossakówce w Krakowie, zm. 11 maja 1955 tamże –
polski malarz, przedstawiciel realizmu.
Był kolejnym malarzem z artystycznego rodu Kossaków. Uczył się w pracowni ojca Wojciecha i dziadka Juliusza.
Urodził się w rodzinie Wojciecha i Marii z Kisielnickich h. Topór. Był bratem Magdaleny Samozwaniec i Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, wnukiem Juliusza Kossaka. Ukończył Gimnazjum św. Jacka w Krakowie, a następnie Szkołę Kadetów.
Dorastał obserwując pracę swojego dziadka i ojca. Już w dzieciństwie wykazywał spore uzdolnienia plastyczne i był wielką nadzieją dla swojego ojca Wojciecha. Nie przejawiał jednak dużych chęci do nauki w szkole. Nie podjął też studiów w żadnej uczelni artystycznej. Szlifował swój talent w pracowni ojca.
Pierwszą wystawę miał w 1910 roku w Krakowie, w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych. Jego talent został dostrzeżony, a wystawiony cykl napoleoński zebrał pochlebne opinie.
W czasie I wojny światowej służył na froncie włoskim w randze porucznika pułku ułanów austriackich. W okresie międzywojennym malował w pracowni stworzonej przez Wojciecha dla ratowania kondycji finansowej rodziny. Jako rotmistrz był instruktorem jazdy w Szkole Oficerów Jazdy w Tarnowie. W czasie II wojny światowej i w trudnych latach powojennych, masowa produkcja obrazów pozwalała żyć zadłużonemu artyście.
Poza malarstwem oddawał się sportowi jeździeckiemu i polowaniom. Posiadał własnego konia i uczestniczył w zawodach jeździeckich, biegach myśliwskich i spacerach w siodle.
Należał do Związku Polskich Artystów Plastyków, był też członkiem Krakowskiego Klubu Jazdy Konnej, Bractwa Kurkowego, myśliwskiego Towarzystwa św. Huberta oraz Automobilklubu w Krakowie.
Życie prywatne
Był dwukrotnie żonaty: z pierwszego małżeństwa zawartego w 1911 roku z ziemianką Ewą z Kaplińskich (1890–1940) miał córkę Marię (1917–1988), z drugiego, z Elżbietą Dzięciołowską-Śmiałowską (1910–1975) dwie córki, Glorię i Simonę. Do końca życia mieszkał wraz z drugą żoną i córkami w Kossakówce – rodzinnym domu Kossaków, kupionym jeszcze przez dziadka Juliusza.
Jerzy Kossak – malarstwo
W latach 20. XX wieku malował z ojcem obrazy rodzajowe i portrety na zamówienie ziemiaństwa. Tworzył także dla jednostek wojskowych, klubów oficerskich i organizacji kombatanckich, m.in. na zamówienie 4 pułku ułanów zaniemiańskich w Wilnie.
Kontynuował w malarstwie rodzinne tendencje do tworzenia scen batalistycznych, zarówno tych z okresu napoleońskiego, jak i ze współczesnych mu wydarzeń historycznych. Wykonał szereg przedstawień bitew z I i II Wojny Światowej, w tym jedno z najbardziej rozpoznawalnych ujęć Cudu nad Wisłą.
Popularnością cieszyły się także lżejsze tematy, często stosowany przez niego obyczajowy motyw ułana i dziewczyny oraz sceny z polowań. Rzadziej malował portrety. Artysta inspiracje czerpał również z celtyckich i starogermańskich legend, baśni i ballad Adama Mickiewicza. Ten aspekt odróżnia go od krewnych artystów, malujących raczej realne życie codzienne.
Jerzy Kossak malował obrazy z pewną dozą schematyzmu, często powtarzając te same ujęcia. Ten odłam jego twórczości powstawał „masowo” w celach typowo zarobkowych. Mimo braku oryginalności malarstwo to cieszyło się tak ogromną popularnością, że artysta zatrudniał grupę asystentów pomagających mu w malowaniu, zawsze jednak sam nadawał obrazowi końcowy rys.
Z drugiej strony malarz tworzył również naprawdę dobre obrazy, na wyższym poziomie artystycznym, malowane rzetelnie, samodzielnie komponowane i dopracowywane z dbałością o szczegóły. Najlepsze prace artysty powstały w latach 1929-1939.
Jerzy Kossak najczęściej tworzył w technice olejnej, jako podobrazia wykorzystywał płótna i tektury. Posługiwał się nasyconymi, żywymi barwami, stosował mocne kontrasty. Mistrzowsko oddawał nastrój pory dnia i roku za pomocą krajobrazu, kłębiastych chmur, barwy nieba czy bezlistnych drzew („Olszynka Grochowska”, „Ułan w zamieci”, „Odwrót Napoleona spod Moskwy”). Podobnie jak ojciec i dziadek interesował się zagadnieniem realistycznego przedstawienia ruchu na obrazie, który ukazywał poprzez długie, dynamiczne pociągnięcia pędzla. Ten sposób malowania artysta wykorzystywał niekiedy również w zupełnie statycznych scenach, wzbogacając przez to fakturę powierzchni obrazu.
Jerzy Kossak – wystawy
Debiut wystawienniczy Jerzego Kossaka miał miejsce w roku 1911, na wystawach w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Poznaniu oraz w Krakowie. Później wystawiał jeszcze w Lublinie, w Wilnie oraz we Lwowie. W ekspozycjach zagranicznych Jerzy Kossak uczestniczył tylko dwukrotnie: w Buffalo (1932) oraz w Berlinie (1937). Od lat 30. dosyć dużą popularnością cieszyły się wystawy „Trzech generacji Kossaków” organizowane przez regionalne stowarzyszenia społeczne w różnych miastach Polski, m. in. w Katowicach, Łodzi czy Tarnowie.
Jerzy Kossak unikał przynależności do organizacji, należał jednak do Związku Polskich Artystów Plastyków, był też członkiem Krakowskiego Klubu Jazdy Konnej, Bractwa Kurkowego, myśliwskiego Towarzystwa św. Huberta oraz Automobilklubu w Krakowie.
Niektóre prace Jerzego Kossaka były reprodukowane na pocztówkach przez krakowskie wydawnictwo „Wisła” oraz jako pomoce naukowe w Wydawnictwie i Księgarni Salonu Malarzy Polskich „Akropol” w Krakowie.
Obrazy Jerzego Kossaka znajdują się w wielu kolekcjach prywatnych, a także w zbiorach licznych muzeów i instytucji w kraju i na świecie, m. in. Muzeum Narodowego w Warszawie i Krakowie, Muzeum Krakowa, Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, Muzeum Okręgowego w Toruniu, Klubu Lotników Polskich w Nottingham czy Instytutu W. Sikorskiego w Londynie.
Po śmierci w 1955 został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Rakowickim (kwatera XIIB-płn-po lewej Wędrychowskich).
źródło: Galeria Attis i Wikipedia
Dzieła artysty w Galerii Sympatyków Sztuki: