90. urodziny Teresy Kujawy – Wspomnienie ku pamięci…

11 grudnia 2017r. swoje 90. urodziny obchodziła jedna z najważniejszych postaci polskiego świata baletu Teresa Kujawa.

Z okazji tego wyjątkowego jubileuszu, we wrocławskim domu wybitnej choreografki i jej męża Franciszka Knapika, odbyło się przyjęcie, na które przyjechała telewizja, ale przede wszystkim przyjaciele z całej polski: tancerze, choreografowie, artyści wielu dziedzin sztuki, dyrektorzy teatrów, kierownicy baletów, dyrygenci i wielbiciele reprezentujący różne pokolenia oraz wszelakie sfery życia.

Specjalny list do artystki wystosował m.in. dyrektor Teatru Wielkiego – Opery Narodowej Waldemar Dąbrowski, natomiast Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, dzięki staraniom Emila Wesołowskiego, przyznało Teresie Kujawie nagrodę specjalną za całokształt twórczości, a skolimowska fundacja wspierająca artystów weteranów przekazała Jubilatce własną nagrodę finansową. To piękne gesty, za które można tylko dziękować!

Teresa Kujawa urodziła się 11 grudnia 1927r. w Bydgoszczy.

Ukończyła Technikum Kinematografii w Poznaniu oraz Wydział Pedagogiczny Państwowej Szkoły Baletowej w Warszawie.

Była tancerką, pedagogiem, choreografem, reżyserem, a po dziś dzień jest autorytetem i kopalnią wiedzy w dziedzinie powojennej historii polskiego baletu – oby tylko, do Pani Teresy Kujawy, o tę wiedzę chciano się jeszcze częściej zwracać, bo mimo pięknego wieku pamięta niemal wszystko.

Debiutowała w roku 1949 we Wrocławiu na scenie Teatru Dolnośląskiego w sztuce „Słomkowy kapelusz” Eugène Labiche`a w reżyserii Jerzego Waldena. W tym samym roku, po raz pierwszy, zatańczyła w suicie baletowej „Paw i dziewczyna” Tadeusza Szeligowskiego w choreografii Zygmunta Patkowskiego w Operze Dolnośląskiej, gdzie kreowała tytułową partię Dziewczyny.

Jako tancerka pracowała w Operze Dolnośląskiej we Wrocławiu, Operze Poznańskiej, a także współpracowała z Theatre d’Art du Ballet w Paryżu, z którym to podróżowała po całej Europie oraz krajach Bliskiego Wschodu i w którym to również stworzyła choreografię „Mała suita” do muzyki Witolda Lutosławskiego.

W swojej karierze tanecznej kreowała solistyczne partie, głównie charakterystyczne jak m.in.:

• Cyganka – „Coppelia”
• Solo taniec hiszpański – „Jezioro łabędzie”
• Wróżka Carabosse – „Śpiąca królewna”
• Zarema – „Fontanna Bachczyseraju”
• Krasawica i Cyganka – „Pan Twardowski”
• Zosia – „Z chłopa król”
• Tatarka – „Tańce połowieckie”
• Łucja – „Czarodziejska miłość”
• Kurtyzana – „La Valse”
• Młynarka – „Trójkątny kapelusz”
• Bernarda Alba – „Dom Bernardy Alba”

Była kierownikiem baletu w Operze Wrocławskiej oraz Teatrze Wielkim w Łodzi, choreografem w Teatrze Wielkim w Warszawie, Teatrze Wielkim w Poznaniu, Operze we Wrocławiu, Operze na Zamku w Szczecinie oraz w Polskim Teatrze Tańca Conrada Drzewieckiego (którego prywatnie była żoną).

Jej twórczość choreograficzną podziwiała publiczność w całej Polsce, że wymieńmy chociażby: 

• Opera Wrocławska: „Coppelia”, „Jezioro łabędzie”, „Dziadek do orzechów, „Kopciuszek”, „Spartakus”, „Powracające fale”, ” Z chłopa król”, „IV Symfonia koncertująca” Szymanowskiego, „Exodus” Kilara
• Teatr Wielki w Warszawie: „Pan Twardowski”, „Mity”, „Mandragora”, „Harnasie”, „Goya”, „Arlekinada”, „Rzeźby mistrza Piotra”
• Teatr Wielki w Łodzi: „Coppelia”, „Medea”, „Yerma”, „Lord Jim”
• Teatr Wielki w Poznaniu: „Pelleas i Melizanda”
• Polski Teatr Tańca: „Medea”
• Opera Nova w Bydgoszczy: „Krótkie życie”
• Opera i Operetka w Szczecinie: „Coppelia”
• Teatr Muzyczny w Gdyni: „Czarodziejska miłość”

Reżyserowała także opery i operetki jak m.in.: „Carmen” i „Barona cygańskiego” w Operze i Operetce w Szczecinie, „Carmen” w Operze Wrocławskiej czy „Halkę” i „Madama Butterfly” w Teatrze Wielkim w Łodzi. 

Współpracowała również jako choreograf, aktorka i tancerka z telewizją polską, a także z wytwórniami oraz reżyserami filmowymi:

• „Bolero” Maurice Ravela dla wytwórni Mosfilm, gdzie współpracowała z Leonidem Ławrowskim (1964)
• „Rzeźby mistrza Piotra” Romualda Twardowskiego dla TVP (1972)
• „Medea” Juliusza Łuciuka dla TVP (1978)

Była pedagogiem w szkołach baletowych w Poznaniu, Warszawie oraz w Moskiewskiej Akademii Tańca, wykładającym techniki tańca hiszpańskiego oraz polskich tańców narodowych.

Została odznaczona m.in.:

• Nagrodą Miasta Wrocławia (1982r.)
• Nagrodą I stopnia Ministra Kultury i Sztuki (1985r.)
• Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1986r.)
• Nagrodą ZASP-u Terpsychora – za osiągnięcia w dziedzinie choreografii i pedagogiki (1998r.)
• Nagrodą Stowarzyszenia Autorów ZAiKS – za całokształt twórczości w dziedzinie choreografii (2007r.)
• Medalem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Gloria Artis (2007r.)

Teresa Kujawa powiedziała kiedyś:

„Zawsze czułam potrzebę wypowiedzenia się przez taniec, przez ruch, który mam teraz możność choreografować. Sądzę jednak, że gdyby moim przeznaczeniem było zostać pielęgniarką czy krawcową, tak samo zatraciłabym się w tych zawodach jak w sztuce tańca. Jako choreograf (…) robię teatr i to nie dla siebie, ale dla innych.” po czym dodała „Jestem człowiekiem szczęśliwym„.    

Pani Tereso na szczęście została Pani tancerką i choreografem i proszę żyć 200 lat – co najmniej! – w tak fantastycznej formie, jaką prezentuje Pani teraz, będąc – już zawsze! – szczęśliwym człowiekiem!

©Oskar Świtała

Wspomnienie dostępne również na: e-teatr.pl

Krótka relacja ze spotkanie z Teresą Kujawą z 26 października 2016r. w Operze Wrocławskiej: